Zjawisko społecznie bezużytecznych zawodów zdobyło szerokie zainteresowanie w świetle różnych teorii starających się wyjaśnić ten fenomen. David Graeber, antropolog, przedstawił znamienną teorię daremnych zawodów, sugerując obiektywną bezwartościowość niektórych zawodów. Niemniej jednak, niedawne badania przeprowadzone przez socjologa Simona Valo z Uniwersytetu w Zurychu wnoszą nową perspektywę, dostarczając ilościowych dowodów na znaczenie zawodu w kształtowaniu przez pracowników postrzegania wartości ich pracy.

Simon Valo zanalizował odpowiedzi 1811 respondentów z USA, pracujących w 21 różnych zawodach. Ankieta miała na celu zbadanie, w jakim stopniu respondenci uważają, że ich praca wywiera pozytywny wpływ na społeczeństwo i czy przynosi im satysfakcję. Wyniki wykazały, że 19% respondentów odpowiedziało „nigdy” lub „rzadko” na te pytania, co wskazuje na pewien stopień niezadowolenia związany z brakiem społecznej użyteczności ich pracy.

Aby zrozumieć to zjawisko, Valo zastosował analizę, która uwzględniała różne czynniki, takie jak rutyna pracy, autonomia i jakość zarządzania. Nawiasem mówiąc, dane zostały dostosowane, aby uwzględnić te zmienne, a mimo to charakter pracy pozostał istotnym czynnikiem wpływającym na postrzeganie przez pracowników bezsensu swoich zawodów. Zaskakujące było to, że pracownicy z sektora finansowego, sprzedaży i kierownictwa byli znacznie bardziej skłonni postrzegać swoją pracę jako społecznie bezużyteczną.

W szczególności, pracownicy finansów i sprzedaży ponad dwukrotnie częściej postrzegali swoją pracę jako społecznie nieprzydatną, a w mniejszym stopniu dotyczyło to także asystentów i menedżerów biurowych. Dodatkowo, badanie wykazało, że sektor prywatny ma wyższy poziom postrzegania bezsensu pracy niż sektor non-profit czy rządowy.

Valo zauważa, że dane przedstawione przez Graebera miały charakter jakościowy, co komplikowało ocenę skali problemu. Jego badanie z kolei, oparte na bogatym, niewykorzystanym dotąd zbiorze danych, dostarcza nowych dowodów na to, że zawód może mieć decydujące znaczenie ze względu na pozorny bezsens pracy.

Wartościowe spostrzeżenia dostarczone przez badanie Valo pokazują, że choć zawód odgrywa znaczącą rolę w tym, jak pracownicy postrzegają swoją pracę, istnieją inne czynniki, które również mają znaczenie, takie jak alienacja, warunki pracy i interakcje społeczne.

Złożoność problemu społecznie marnotrawnych zawodów wymaga głębszego zrozumienia i dalszych analiz. Badanie Valo rzuca światło na znaczenie zawodu w kształtowaniu postrzegania przez pracowników użyteczności ich pracy, otwierając drzwi do dalszych badań w tym obszarze. Rozumienie tych dynamik i ich konsekwencji dla jednostek i społeczeństwa jako całości stanowi ważny krok w kierunku opracowania strategii, które mogą pomóc w lepszym dopasowaniu ludzi do zawodów, które są dla nich satysfakcjonujące i społecznie wartościowe.