Nowe badanie sugeruje, że masowa erupcja wulkanu Okmok na Alasce w 43 roku p.n.e. mogła spowodować prawie dwadzieścia lat walki o władzę, która doprowadziła do upadku Republiki Rzymskiej i powstania Cesarstwa Rzymskiego. Według zapisów okres ten charakteryzował się wyjątkowo zimną pogodą, powszechnym głodem i dziwnymi widokami na niebie.

Okres 44 roku przed naszą erą nie był najbardziej sprzyjający dla starożytnego Rzymu i całego Morza Śródziemnego. Dostępne źródła pisane podają, że nastąpiło wtedy gwałtowne ochłodzenie, nieudane zbiory, głód i niepokoje, które miały miejsce w latach po zabójstwie Juliusza Cezara (44 r. p.n.e). Międzynarodowy zespół naukowców wykorzystał analizę pyłu wulkanicznego z arktycznych rdzeni lodowych, aby połączyć okres ekstremalnego klimatu w basenie Morza Śródziemnego z erupcją Okmoka.

Aby ustalić dokładną datę erupcji, autorzy badania zbadali próbki pokrywy lodowej pobrane na Grenlandii i w Rosji. Ślady opadów zachowane na lodzie wykazały dwie erupcje, które miały miejsce w tym okresie. Jedna potężna, ale raczej krótką i drugą, która miała znacznie większe konsekwencje. Ślady opadów wulkanicznych z drugiej erupcji spadały w ciągu dwóch lat. Po porównawczej analizie geochemicznej tefry wulkanicznej naukowcy odkryli, że to wulkan Okmok stał się przyczyną tej erupcji.

Kaldera wulkanu Okmok - źródło: Wikipedia.org

Dzięki analizom pierścieni drzew ze Skandynawii, Austrii i Kalifornii, a także badań złóż jaskiniowych w Chinach, uzyskano dane dotyczące zmian klimatu, które stanowiły podstawę stworzenia globalnego modelu klimatu, który odzwierciedla wszystkie konsekwencje erupcji. W rezultacie okazało się, że pierwsze dwa lata po kataklizmie były jednymi z najzimniejszych na półkuli północnej w ciągu ostatnich 2500 lat. Średnia temperatura latem i jesienią spadła o 7 stopni Celsjusza poniżej normy, a opady deszczu w Europie Południowej przekroczyły normę o 50 do 120% latem i 400% jesienią. Skutkiem tych zmian klimatycznych stała się uszkodzenia upraw i głód, o czym informują źródła historyczne.

Oczywiście sama erupcja wulkanu nie mogła zniszczyć Republiki Rzymskiej i państwa Ptolemeuszy w Egipcie, które upadło trzy lata wcześnie, ale, jak wskazują autorzy badania, wśród których byli także historycy, klęski żywiołowe tworzą szczególną sytuację, w której przestają obowiązywać zwykłe normy, a zmiany społeczne i polityczne znacznie przyspieszają. W związku z tym naukowcy są pewni, że to co wydarzyło się w basenie Morza Śródziemego 2000 lat temu zostało zapoczątkowane erupcją wulkanu i zmianami klimatu.

Warto zauważyć, że wulkan Okomok jest nadal aktywny, a podczas ostatniej dzisiejszej erupcji, która miała miejsce w 2008 roku, wyrzucił pióropusz pyłu i gazów wulkanicznych, który osiągnął wysokość 12 kilometrów nad kraterem. Również w czasach nowożytnych może dojść do takiej erupcji. Ostatnia wielka emisja wulkaniczna do atmosfery miała miejsce w 1991 roku, a winoiwajcą był filipiński wulkan Pinatubo. Z tego powodu rok 1992 był chłodniejszy od poprzedniego średnio o 0,5 stopni Celsjusza.