Satelita meteorologiczny Himawari-9 dostarczył w ostatnich dniach niezwykłych zdjęć nad Oceanem Indyjskim, gdzie 11 i 12 września 2024 roku zaobserwowano fale grawitacyjne atmosfery. Zjawisko to było widoczne w postaci pasm chmur, znanych jako „rolujące chmury”, przemieszczających się zaledwie kilkaset metrów nad powierzchnią oceanu w kierunku północno-zachodniej Australii.

Fale grawitacyjne atmosfery powstają na skutek zakłóceń w stabilnej warstwie powietrza, określanej jako inwersja temperatury. Takie zakłócenia mogą być wywołane przez różne czynniki, w tym zmiany wiatru, powietrze unoszące się nad górami czy aktywność burzową.

W przypadku obserwacji dokonanej przez satelitę Himawari-9, przyczyną fal grawitacyjnych były burze i południowy wiatr na północy Australii Zachodniej, które wystąpiły 11 września. Już następnego dnia fale te przemieszczały się nad Oceanem Indyjskim, osiągając dystans ponad 900 kilometrów od północno-zachodniego wybrzeża stanu.

Na zdjęciach satelitarnych widoczne były długie pasma chmur układające się w formacje przypominające fale. Te „roll clouds” tworzą się w miejscach, gdzie powietrze unoszące się w górę ochładza się na tyle, by doszło do kondensacji pary wodnej. Efektem są cienkie pasma chmur formujące się na grzbietach fal grawitacyjnych. Ich obserwacja z kosmosu nie tylko dostarcza fascynujących widoków, ale również stanowi ważny materiał badawczy dla naukowców.

Fale grawitacyjne atmosfery mają istotne znaczenie dla meteorologii, ponieważ mogą wpływać na lokalne warunki pogodowe. Mogą modyfikować układy ciśnienia, kierunki wiatru, a nawet intensywność opadów. Dlatego zrozumienie mechanizmów ich powstawania jest kluczowe dla dokładniejszych prognoz meteorologicznych. Obserwacje takie jak te z Himawari-9 umożliwiają naukowcom monitorowanie dynamiki atmosfery i lepsze zrozumienie jej złożonych procesów.

Satelita Himawari-9, należący do japońskiej agencji meteorologicznej (JMA), odgrywa kluczową rolę w obserwacji zjawisk atmosferycznych w regionie Azji i Pacyfiku. Jego zaawansowane instrumenty pozwalają na rejestrowanie różnych warstw atmosfery z dużą rozdzielczością, co umożliwia identyfikację zjawisk takich jak fale grawitacyjne. Zdjęcia z 12 września 2024 roku to dowód na możliwości nowoczesnej technologii satelitarnej w dziedzinie badań atmosferycznych.

Zdjęcia i dane z Himawari-9 stanowią również nieocenione wsparcie dla prognozowania pogody. Umożliwiają meteorologom analizowanie zjawisk atmosferycznych w czasie rzeczywistym i lepsze przewidywanie ekstremalnych warunków pogodowych, zwłaszcza w regionach narażonych na gwałtowne zmiany, takich jak północno-zachodnia Australia. Fale grawitacyjne atmosfery są bowiem jednym z czynników, które mogą wpływać na nagłe zmiany pogody, dlatego ich obserwacja i badanie mają bezpośrednie przełożenie na bezpieczeństwo ludzi i infrastruktury.

W przypadku obserwacji dokonanej przez Himawari-9, widok chmur przesuwających się nad Oceanem Indyjskim był nie tylko spektakularny, ale też naukowo istotny. Dzięki zaawansowanym systemom monitoringu, naukowcy mogą teraz dokładniej badać, jak fale grawitacyjne oddziałują na pogodę i klimat, co może prowadzić do lepszego zrozumienia procesów zachodzących w atmosferze.