Planetolodzy odkryli, że niektóre z wulkanów na Marsie powstały stosunkowo niedawno z geologicznego punktu widzenia. Najbardziej budząca emocje hipoteza w związku z odkryciem dotyczy tego, że mogą one stanowić idealne środowisko dla mikrobiologicznych form życia.

Mount Olympus na Marsie jest największym wulkanem w Układzie Słonecznym. Jego wysokość wynosi 22 kilometry, a jego podnóże ma ponad 500 kilometrów szerokości. Olympus zaczął powstawać ponad 3 miliardy lat temu, ale niektóre lawy na zboczach mają tylko 2 miliony lat. Wnioski te wyciągnięto na podstawie obserwacji powierzchni planety – okolice wulkanu są wolne od kraterów powstałych przez upadki asteroid. Prawdopodobnie zostały przykryte lawą, co sugeruje, że Olympus i inne wulkany mogą być nadal aktywne. Niewykluczone, że w ciągu kilku milionów lub miliardów lat dojdzie do kolejnych erupcji.

Na powierzchni Marsa dostrzeżono zbiorowiska niewielkich, młodych stożków. Zespół czesko-niemiecko-amerykańskich naukowców uważa, że niektóre z nich to prawdziwe wulkany. Badając obrazy z satelity Mars Reconnaissance Orbiter uczeni zauważyli, że płytkie warstwy wewnątrz kraterów są bardzo podobne do ziemskich stożków wulkanicznych składających się z tufu wulkanicznego.

Stożki są zbyt małe, by móc wyznaczyć ich wiek, ale badanie okolicznej gleby wskazało, że mają one najprawdopodobniej 200-400 milionów lat. Na Ziemi tego rodzaju kratery powstają w pojedynczych erupcjach (mogą one niekiedy trwać tygodnie lub miesiące), co wspiera teorię, że marsjańskie stożki powstały w wyniku gwałtownych erupcji lawy z niewielkich źródeł.

Badania te sugerują, że Mars może nadal być aktywny wulkanicznie. Jeden z wulkanów badanych przez sondę Mars Reconessance Orbiter zawiera odmianę krzemionki i minerały siarkowe. Znaczy to, że przed lub po erupcji gorące skały musiały brać udział w reakcji chemicznej z wodą. W takim razie każdy z marsjańskich wulkanów zawierał miksturę wody, ciepła i energii chemicznej, czyli środowisko podobne do ziemskich gorących źródeł, przyjazne dla mikrobów. Biorąc pod uwagę wiek wulkanów nie można się spodziewać kwitnącego życia, ale w toku badań być może uda się odkryć skamieliny drobnoustrojów.