Unia Europejska podjęła stanowcze kroki w celu wprowadzenia przepisów, które mają na celu ochronę osób ujawniających naruszenia prawa, tzw. sygnalistów, czyli donosicieli. Nowe regulacje, które wynikają z dyrektywy UE 2019/1937, mają na celu zapewnienie lepszej ochrony dla takich ludzi, którzy w przeszłości często stawali się ofiarami represji ze strony pracodawców lub byli stygmatyzowani w społeczeństwie.

Dyrektywa UE, przyjęta w 2019 roku, ma na celu ujednolicenie ochrony donosicieli we wszystkich krajach członkowskich Unii. Przepisy te nakładają na państwa członkowskie obowiązek wprowadzenia konkretnych środków, które zapewnią ochronę osobom zgłaszającym nieprawidłowości. Ochrona ta obejmuje nie tylko pracowników, ale również osoby samozatrudnione, wolontariuszy, kontrahentów oraz inne osoby, które mogą mieć dostęp do informacji o naruszeniach prawa.

Jednym z kluczowych elementów nowych przepisów jest obowiązek ustanowienia wewnętrznych systemów zgłaszania naruszeń przez pracodawców, którzy zatrudniają co najmniej 50 pracowników. Systemy te muszą być dostępne dla wszystkich pracowników i gwarantować, że zgłoszenia będą traktowane poufnie. Dodatkowo, pracodawcy mają obowiązek odpowiedzieć na zgłoszenie w ciągu 7 dni, co ma na celu zwiększenie transparentności i skuteczności procedur.

Zgodnie z nowymi regulacjami, donosiciele, którzy doświadczą represji za ujawnienie nieprawidłowości, będą mieli prawo do odszkodowania, które nie może być niższe niż przeciętne miesięczne wynagrodzenie. Z kolei osoby, które świadomie zgłoszą fałszywe informacje, mogą być pociągnięte do odpowiedzialności cywilnej za naruszenie dóbr osobistych osoby, której fałszywe doniesienia dotyczą.

Wprowadzenie tych przepisów jest odpowiedzią na liczne przypadki, w których osoby ujawniające nieprawidłowości były marginalizowane lub spotykały się z represjami. Unia Europejska podkreśla, że ochrona donosicieli jest kluczowym elementem w zapewnieniu przestrzegania prawa oraz promowania transparentności w instytucjach publicznych i prywatnych.

Jednakże, pomimo jednoznacznych korzyści wynikających z ochrony sygnalistów, wprowadzenie nowych przepisów spotyka się również z pewnym oporem. Krytycy argumentują, że przepisy te mogą prowadzić do nadużyć, gdzie fałszywe doniesienia będą składane z zamiarem zaszkodzenia reputacji firm lub osób prywatnych. W odpowiedzi na te obawy, UE podkreśla, że nowe regulacje zawierają mechanizmy zabezpieczające, które mają na celu zapobieganie takim sytuacjom.

W Polsce ustawa o ochronie donosicieli została opublikowana 24 czerwca 2024 roku i wejdzie w życie we wrześniu tego roku. Nowe przepisy nakładają na pracodawców obowiązek stworzenia wewnętrznych systemów zgłaszania naruszeń oraz wprowadzenia mechanizmów ochrony dla donosicieli przed represjami.