Przełomowy supercichy odrzutowiec NASA gotowy do startu! Czy X-59 zmieni przyszłość lotnictwa?

 

Od końca października 2023 roku w legendarnym zakładzie Lockheed Martin Skunk Works w Palmdale w Kalifornii, inżynierowie prowadzą intensywne testy silników tej wyjątkowej maszyny. Proces testowy podzielono na kilka etapów, rozpoczynając od uruchomienia silników na niskich obrotach bez zapłonu, co pozwoliło sprawdzić szczelność układów i współpracę wszystkich systemów. Następnie przystąpiono do testów z paliwem przy niskiej mocy. Według zespołu projektowego, wszystkie dotychczasowe próby przebiegły pomyślnie.

 

X-59 to prawdziwy przełom w dziedzinie lotnictwa ponaddźwiękowego. Samolot został zaprojektowany do lotu z prędkością 1,4 Macha (1,4 razy szybciej niż prędkość dźwięku) na wysokości 16,7 kilometrów. Sercem maszyny jest zmodyfikowany silnik F414-GE-100 produkcji General Electric, należący do rodziny jednostek napędowych szeroko stosowanych w lotnictwie wojskowym, między innymi w myśliwcach Boeing F/A-18 Super Hornet używanych przez amerykańską marynarkę wojenną.

 

Najbardziej rewolucyjną cechą X-59 jest jego zdolność do przekraczania bariery dźwięku bez wytwarzania charakterystycznego, ogłuszającego "gromu dźwiękowego". To właśnie ten hałas jest obecnie głównym powodem zakazu lotów ponaddźwiękowych nad lądem w pobliżu terytorium USA. Jeśli projekt się powiedzie, może to oznaczać skrócenie czasów przelotów krajowych o połowę, co będzie miało ogromne znaczenie nie tylko dla lotnictwa komercyjnego, ale również dla służb ratowniczych i transportu medycznego.

 

Aby osiągnąć ten cel, inżynierowie musieli zastosować wyjątkową geometrię kadłuba. Samolot posiada wydłużony, przypominający dziób nos, który zajmuje aż 11,5 metra z całkowitej długości 30 metrów. Zamiast ogłuszającego huku, maszyna ma wytwarzać jedynie delikatne "stuknięcie", porównywalne z odgłosem zamykanych drzwi samochodu słyszanym z wnętrza budynku.

 

Tak nietypowa konstrukcja wymusiła zastosowanie innowacyjnych rozwiązań w kokpicie. Ze względu na wydłużony nos, piloci nie mają bezpośredniej widoczności do przodu. Zamiast tradycyjnej przedniej szyby, samolot wyposażono w unikalny system "eXternal Vision System" (XVS), składający się z kamery połączonej z ekranem w kokpicie, który dzięki technologii rozszerzonej rzeczywistości pozwala pilotom obserwować przestrzeń przed maszyną.

 

Przed pierwszym lotem X-59 musi jeszcze przejść szereg testów. Kolejnym etapem będzie wprowadzanie danych do systemów komputerowych samolotu, symulujących zarówno normalne warunki lotu, jak i sytuacje awaryjne. Następnie przeprowadzone zostaną testy kołowania, podczas których sprawdzone zostanie działanie powierzchni sterowych, hamulców i silnika podczas ruchu po ziemi.

 

Chociaż dokładna data pierwszego lotu nie została jeszcze ustalona, NASA ma ambitne plany dotyczące dalszych testów. X-59 będzie wykonywał loty nad wybranymi amerykańskimi miastami, gdzie naukowcy będą zbierać dane o cichszych "stuknięciach" generowanych przez maszynę oraz badać, jak społeczeństwo reaguje na te dźwięki.

 

Projekt X-59 jest efektem wieloletnich badań NASA nad cichymi technologiami ponaddźwiękowymi. Pierwsze finansowanie projektu rozpoczęło się w 2018 roku, kiedy to zlecono firmie Lockheed Martin budowę samolotu. Choć pierwotnie planowano ukończenie maszyny w 2020 roku, pandemia COVID-19 spowolniła produkcję. Samolot został ostatecznie zaprezentowany publicznie w styczniu 2024 roku, a w maju pomyślnie przeszedł przegląd gotowości do lotu, co otworzyło drogę do rozpoczęcia testów w powietrzu.