Chińscy naukowcy ogłosili, że sklonowali pierwszą zdrową małpę, tj. makaka królewskiego, odwracając biotechnologię, która niegdyś doprowadziła do powstania owcy Dolly. O zdrowiu makaka o imieniu Retro świadczy fakt, że ma już dwa lata. Podobno przed ogłoszeniem sukcesu specjaliści z Chin obserwowali zwierzę z największą ostrożnością. Nic dziwnego. W drodze do życiowego osiągnięcia okazało się, że klonowanie naczelnych było szczególnie trudne, a naukowcy musieli przeżyć lata niepowodzeń.

Pierwsze sklonowane zwierzę, szkocka owca Dolly, urodziło się w 1996 r. przy użyciu metody „transferu jądrowego”, czyli SCNT. Biotechnologia ta polega na przeszczepianiu jąder komórek somatycznych (ciała) i zastąpieniu ich DNA innego organizmu. Kiedy komórka się dzieli, tworzy blastocystę, zarodek we wczesnym stadium składający się z setek komórek, z DNA identycznym z pierwotnym organizmem.

Mówiąc prościej, w przypadku procedury SCNT naukowcy usuwają jądro ze zdrowego jaja, a następnie zastępują je jądrem z innego rodzaju komórek w organizmie. W rezultacie zarodek wyrasta na to samo stworzenie, które stało się dawcą jądra. Nawiasem mówiąc, Dolly żyła sześć i pół roku i pozostawiła sześć jagniąt. Od czasu klonowania historycznego w ramach SCNT powstało ponad dwadzieścia różnych zwierząt, tj. psy, koty, świnie, krowy i tak dalej.

Jednak dopiero dwie dekady później sklonowano pierwsze naczelne przy użyciu SCNT. Para identycznych (dokładnie identycznych) makaków cynomolgus, nazywanych Hua Hua i Zhong Zhong, została stworzona przy użyciu SCNT w 2018 roku przez naukowców z Instytutu Neuronauki w Szanghaju. Projektem kierował Qiang Song, ale dwie urodzone wtedy żywe małpy, procentowo pod względem skuteczności technologii, stanowiły zaledwie 2% wszystkich prób.

Qiang Song był także pierwszym autorem nowego badania opublikowanego w czasopiśmie naukowym Nature Communications na temat klonowania makaków. Jednocześnie naukowcy starali się zrozumieć, dlaczego poprzednie próby klonowania rezusów nie powiodły się. Podczas poprzedniej próby z 35 płodów obsadzonych matką zastępczą tylko jedna małpa urodziła się żywa, ale ta tylko jedna nie przeżyła ani dnia.

Qiang wyjaśniła, że łożyska sklonowanych zarodków wykazywały nieprawidłowości, co nie zdarza się w przypadku łożysk pochodzących z zapłodnienia in vitro (IVF). Następnie postanowiono wykorzystać komórki normalnego, nieklonowanego zarodka zamiast trofoblastu, jak nazywa się komórki przyszłego łożyska. Komórki trofoblastu dostarczają składników odżywczych rosnącemu zarodkowi i rozwijają się w łożysko, które dostarcza płódowi tlen i inne niezbędne substancje. Nowa metoda znacznie zwiększyła prawdopodobieństwo udanego klonowania przy użyciu SCNT i doprowadziła do narodzin Retro.

Nawiasem mówiąc, małpa królewska o imieniu Tetra została sklonowana w 1999 roku przy użyciu innej biotechnologii zwanej podziałem zarodka. Ta metoda jest uważana za prostszą i umożliwia uzyskanie tylko czterech klonów w jednej procedurze. Naukowcy z Chińskiej Republiki Ludowej skupili się na modyfikacji SCNT właśnie dlatego, że w ten sposób możliwe jest stworzenie znacznie większej liczby klonów identycznych małp doświadczalnych.

Jednak eksperci niezwiązani z projektem stwierdzili już, że skuteczność prezentowanej metody jest nadal bardzo niska. Zaczęto także podnosić typowe dla tej kwestii kwestie etyczne.

Hiszpański biotechnolog Luis Montoliu nie był zaangażowany w klonowanie makaka. W roli zewnętrznego eksperta podkreślił fakt, że z pierwotnych 113 zarodków przeżył tylko jeden. Łatwo policzyć, że mówimy o sukcesie z prawdopodobieństwem mniejszym niż 1%.

Przed ewentualnymi próbami klonowania ludzi, które, nawiasem mówiąc, są zabronione w wielu krajach, naukowcy nieuchronnie będą musieli podjąć próby klonowania innych naczelnych. Montoliu uważa, że to właśnie niska efektywność takich projektów stoi na straży etyki. Próby klonowania ludzi są praktycznie bezcelowe.

Qiang podkreślił więc oczywiście, że klonowanie ludzi jest działaniem niedopuszczalnym, bez względu na okoliczności.

Teraz eksperci z Chin mają nadzieję, że ich nowa metoda doprowadzi do stworzenia identycznych makaków królewskich, które staną się idealnymi zwierzętami doświadczalnymi do eksperymentów medycznych mających na celu badanie szeregu chorób, a także testowanie leków.