Wyjście poza ciało, zniekształcenia czasu i inne doświadczenia bliskie śmierci, mogą mieć charakter ewolucyjny. Doświadczenie śmierci (lub NDE) to subiektywne doświadczenia osoby, która przeżyła sytuację zagrażającą życiu, taką jak wypadek samochodowy lub zawał serca. Naukowcy odkryli, że zachowanie ludzkiego ciała w takich sytuacjach, upodabnia nas do myszy.

Zjawisko NDE jest coraz częściej przedmiotem badań psychologów w różnych krajach świata. Jeden z zespołów badawczych analizujących ten fenomen, opisał go w artykule w czasopiśmie Brain Communications. Naukowcy doszli do wniosku, że przynajmniej w części, łączy on ludzi z przedstawicielami świata zwierząt. NDE zostało powiązane z tzw. tanatozą lub akinezją. Mowa tu o zjawisku, w którym niektóre zwierzęta zapadają w odrętwienie w sytuacji zagrożenia.

„W tej pracy zbudowaliśmy szereg dowodów na to, że tanatoza jest ewolucyjną podstawą doświadczeń z pogranicza śmierci, a ich ogólnym biologicznym celem jest przeżycie.” — wyjaśnił współautor badania Steven Laureys.

Czasami w obliczu śmiertelnego niebezpieczeństwa ludzie zgłaszają, że czuli wyjście z ciała fizycznego, halucynacje, zniekształcenie postrzegania czasu, euforię, nawiedzały ich mistyczne wizje. Opisy takich doświadczeń można znaleźć w starożytnych tekstach religijnych. Podobne odczucia mogą wywołać także przyjmowanie niektórych substancji psychoaktywnych.

„Uważamy, że mechanizmy w mózgu odpowiedzialne za NDE wywodzą się z tanatozy, ponieważ mogą prowadzić do przetrwania podczas ataków drapieżników.” – piszą autorzy artykułu. 

Z naukowego punktu widzenia NDE może być spowodowane znieczuleniem, brakiem tlenu, obumieraniem komórek mózgowych lub uwalnianiem endorfin, które ma miejsce w czasie ekstremalnego stresu. Jednak żaden z tych czynników nie może w pełni wyjaśnić pełnego zakresu obserwowanych doświadczeń. Po przejrzeniu literatury naukowej, autorzy znaleźli 32 badania opisujące tanatozę u zwierząt, od owadów i gadów po ptaki i ssaki.

Naukowcy postanowili przeanalizować historie osób, które doświadczyły przeżyć z pogranicza śmierci. Łącznie udało im się zebrać 630 historii. Autorów interesowały głównie te przypadki, gdy człowiekowi groziła nieuchronna śmierć. Zdaniem naukowców, w takich przypadkach ludzie mogą doświadczyć zarówno tanatozy, jak i NDE. Badacze uważają, że w toku ewolucji ta osobliwa reakcja organizmu, przekształciła się w niezwykłe doświadczenia, które dziś znamy jako NDE.