Jak przestać wątpić w siebie i odzyskać sprawczość?

 

Jak powstają wątpliwości na swój temat? 

Zwątpienie w siebie często wynika z różnych czynników, które kształtują nasze poczucie własnej wartości oraz splotu wielu doświadczeń życiowych. Należą do nich przede wszystkim niepowodzenia i porażki – trudne sytuacje, w których nie udało się nam osiągnąć celu, na którym nam zależało, mogą na długo wpłynąć na naszą psychikę, prowadząc do podważania swoich kompetencji i umiejętności. 

 

Surowe wychowanie również ma na to duży wpływ – jeśli rodzice często nas krytykowali i ciężko było ich zadowolić, w dorosłości możemy rozwinąć w sobie podobne wewnętrzne przekonania o sobie samych. Niewspierające środowisko, które rzadko dostrzega nasze wysiłki lub wyśmiewa nasze działania, może sprawić, że zaczniemy wątpić w siebie i swoje możliwości. 

 

Do takich wątpliwości prowadzą także traumy, jak np. doświadczenie przemocy psychicznej lub fizycznej, które wpływają na nasze poczucie pewności siebie, głównie poprzez manipulację, która utwierdza ofiarę w przekonaniu, że nie zasługuje na nic lepszego. Wątpliwości mogą pojawić się także przy nowych wyzwaniach – stawianie sobie nowych celów może budzić obawy, czy mamy odpowiednie kompetencje, by je zrealizować. 

 

Specjaliści Pleso podkreślają, że choć jest to naturalna reakcja, warto uważać, by nie przerodziła się ona w tzw. syndrom oszusta. Społeczne normy i oczekiwania również stanowią duże zagrożenie dla naszej pewności siebie, zwłaszcza jeśli nie wpisujemy się w wyidealizowane role i jesteśmy poddani presji, by dostosować się do narzuconych norm. Wreszcie, porównywanie się z innymi, zwłaszcza z osobami odnoszącymi sukcesy, może sprawić, że przestajemy dostrzegać własne osiągnięcia i wartość, koncentrując się jedynie na swoich brakach.

 

Jakie są skutki wątpienia w siebie? 

Ciągłe podważanie swoich umiejętności czy wartości - oprócz obniżonej samooceny - może spowodować szereg innych negatywnych konsekwencji. Należą do nich m.in.: 

• Poczucie braku sprawczości - to bardzo poważne zagrożenie, które może spowodować całkowite wycofanie się z życia w różnych sferach - zawodowej (prokrastynacja) i prywatnej (izolacja społeczna). 

• Problemy w relacjach - takie jak problemy z komunikacją (z obawy przed odrzuceniem możemy zacząć powstrzymywać się od rozmów z innymi), trudności w budowaniu więzi (wątpienie w siebie sprawia, że jesteśmy mniej otwarci na ludzi) czy wreszcie nadmierne poleganie na innych (powodujące całkowitą zależność od opinii otoczenia i wystawianie się na potencjalnie toksyczne relacje). 

• Brak rozwoju - strach przed porażką lub odrzuceniem może także hamować nas przed podejmowaniem nowych wyzwań czy uczeniem się nowych rzeczy. To również częsta przyczyna problemów w osiąganiu ważnych dla nas celów - osoby wątpiące w siebie rezygnują ze swoich dążeń zanim jeszcze zaczną działać. 

• Problemy zdrowotne - wzmożony stres spowodowany ciągłymi wątpliwościami to świetne podłoże do dolegliwości zdrowotnych - zarówno fizycznych (np. bóle i zawroty głowy, bóle brzucha, problemy ze snem, choroby układu krążenia), jak i psychicznych (obniżony nastrój, zaburzenia lękowe, a nawet depresja). 

Jak odzyskać wiarę w siebie i swoje możliwości? 

Choć nie jest to łatwe, podniesienie swojej samooceny i przezwyciężenie wątpliwości na swój temat jest jak najbardziej osiągalne. Wymaga ono jednak dużych zmian - zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych. Oto parę sprawdzonych sposobów: 

1. Doceniaj swoje osiągnięcia - nawet te małe; regularne ich zapisywanie podniesie Twoją pewność siebie.

2. Skupiaj się na swoich mocnych stronach - wypisz listę swoich umiejętności i talentów, i wracaj do niej w chwilach zwątpienia. 

3. Pracuj nad schematami myślowymi - zastępuj negatywne myśli konstruktywnymi - np. zamiast “nie nadaje się do tego” - “spróbuję to zrobić”.

4. Wyciągaj wnioski z porażek - pamiętaj, że każde niepowodzenie to lekcja, a nie dowód na Twój brak kompetencji. 

5. Korzystaj z pomocy psychologa - jeśli jest Ci trudno zmienić coś samodzielnie, wsparcie specjalisty może Ci pomóc wyjść z tego stanu i odzyskać wiarę w siebie.