Gigantyczne kratery w Arktyce to tykająca bomba metanowa, która może zmienić klimat na Ziemi

Na półwyspach Jamał i Gydański w Rosji znajduje się osiem tajemniczych kraterów o głębokości 50 metrów, które od ponad dekady stanowią zagadkę dla naukowców. Najnowsze badania sugerują, że te unikalne formacje mogą być wynikiem specyficznych warunków, których nie spotyka się nigdzie indziej w Arktyce.

 

 

Według najnowszego artykułu opublikowanego w bazie EarthArXiv, kratery te powstają w wyniku złożonego procesu geologicznego charakterystycznego wyłącznie dla północnej Rosji. Choć przez lata naukowcy proponowali różne wyjaśnienia ich powstania - od uderzenia meteorytów po eksplozje gazu ziemnego - żadna z teorii nie wyjaśniała w pełni, dlaczego występują one tylko w tym konkretnym regionie.

 

Jedna z wcześniejszych hipotez sugerowała, że kratery powstały w miejscach historycznych jezior, gdzie niegdyś bulgotał gaz ziemny wydobywający się z wiecznej zmarzliny. Według tej teorii, po wyschnięciu jezior grunt został wystawiony na działanie niskich temperatur, co doprowadziło do zamknięcia otworów wentylacyjnych i nagromadzenia gazu. Jednak ta teoria nie tłumaczy faktu, że gigantyczne kratery ucieczkowe (GEC) znajdują się w różnych formacjach geologicznych na półwyspach, nie tylko w miejscach dawnych jezior.

 

Nowe badania wskazują na unikalną kombinację czynników występujących na półwyspach Jamał i Gydański. Grubość wiecznej zmarzliny w tym regionie waha się od kilkudziesięciu do nawet 500 metrów. Gleba zamarzła tam ponad 40 000 lat temu, uwięziając bogate w metan osady morskie, które z czasem przekształciły się w ogromne złoża gazu ziemnego. Te złoża wytwarzają ciepło, które topi wieczną zmarzlinę od spodu, tworząc kieszenie gazowe u jej podstawy.

 

Równocześnie, w wyniku zmian klimatycznych, wieczna zmarzlina topi się także od powierzchni. W miejscach, gdzie jest już stosunkowo cienka, topnienie z obu stron w połączeniu z ciśnieniem gazu może doprowadzić do jej zawalenia się i wywołania potężnej eksplozji. Ten "efekt szampana" wyjaśniałby również obecność mniejszych kraterów wokół głównych formacji, powstałych w wyniku uderzenia wyrzuconych podczas eksplozji brył lodu.

 

Naukowcy ostrzegają, że takich kraterów może być znacznie więcej niż obecnie znane osiem, ponieważ część z nich mogła zostać wypełniona wodą i osadami. Co więcej, uwalnianie gazu ziemnego i metanu podczas tych eksplozji może uruchomić pętlę sprzężenia zwrotnego w systemie klimatycznym, szczególnie jeśli globalne temperatury będą nadal wzrastać, przyspieszając topnienie wiecznej zmarzliny.

Image

Sytuacja jest tym bardziej niepokojąca, że w arktycznej wiecznej zmarzlinie uwięzione jest około 1900 miliardów ton gazów cieplarnianych, w tym dwutlenku węgla i metanu. Rosnąca emisja tych gazów z topniejącej wiecznej zmarzliny budzi poważne obawy naukowców o przyszłość klimatu naszej planety.

 

Odkrycie mechanizmu powstawania tych kraterów nie tylko rozwiązuje długoletnią zagadkę geologiczną, ale także stanowi poważne ostrzeżenie przed konsekwencjami globalnego ocieplenia. Proces topnienia wiecznej zmarzliny może prowadzić do uwolnienia ogromnych ilości gazów cieplarnianych, co z kolei może przyspieszyć zmiany klimatyczne, tworząc niebezpieczne sprzężenie zwrotne.