Według naukowców średni iloraz inteligencji ludzi spada od ponad 40 lat. Dzieje się tak z powodu starzenia się naszej populacji: niektóre rodzaje pamięci oraz inteligencji zanikają wraz z wiekiem szybciej niż inne.

Jak twierdzi Jakob Pietschnig z Uniwersytetu Wiedeńskiego, fakt, że spadku IQ można doszukiwać się we wzroście wieku daje ciekawą alternatywę dla teorii mówiącej, iż ludzie inteligentni są mniej skłonni do rozmnażania się i nie przekazują tym samym wartościowych genów następnym pokoleniom.

W latach 40. XX wieku amerykańscy naukowcy zaczęli zauważać, że IQ każdej kolejnej generacji wzrasta co dekadę o około 3 punkty – dzieci okazywały się bardziej inteligentne od swoich rodziców i dziadków. Na cześć odkrywcy zjawisko to nazwano efektem Flynna i przez niemal 70 lat znajdowało ono potwierdzenie w badaniach. Przyczynę upatrywano w rozwoju edukacji, medycyny i wzroście ekonomicznym.

Jednak w 2004 roku odkryto, że przez ostatnich 30-40 lat poziom IQ zaczął spadać w tempie 7-10 punktów na jeden wiek. Odkrycie to rozpętało spór wśród badaczy na temat tego, co może być przyczyną odwrócenia efektu Flynna. Wciąż nie osiągnięto konsensusu w tej sprawie, lecz od dawna część psychologów twierdzi, że ludzie o większej inteligencji mniej ochoczo podejmują decyzję o posiadaniu potomstwa.

Robin Morris z King’s College London wraz z kolegami przeanalizował około 1800 rodzajów testów inteligencji od 1972 roku biorąc pod uwagę te obejmujące pamięć krótkotrwałą oraz pamięć odpowiedzialną za szybką analizę danych i procesy decyzyjne. Zauważono, że przez ostatnie 40 lat pamięć krótkotrwała stawała się coraz lepsza, podczas gdy drugi rodzaj pamięci zachowywał się zgodnie z negatywnymi trendami odkrytymi w 2004 roku.

Uwagę naukowców przyciągnął fakt, że owo pogorszenie pamięci zbiegło się z dużą liczbą osób starszych poddanych testom na inteligencję. Według Robina Morrisa, istnieje korelacja między tymi faktami: pamięć decyzyjna działa gorzej u osób starszych, nawet jeśli pod względem pamięci krótkotrwałej wiek nie powoduje znaczących różnic. Z drugiej strony, część psychologów jest zdania, że ludzkość mogła osiągnąć już pułap swoich możliwości i dalszy wzrost IQ nie jest możliwy.