Najnowsza teoria na temat przyczyn wulkanizmu zakłada, że jest on powiązany z ruchem obrotowym Ziemi. Do takiej konkluzji doszli naukowcy z Włoch i Francji analizujący zachowanie jednego z najaktywniejszych żywiołów tego typu, sycylijskiej Etny.

Nowa teoria została zaproponowana przez geofizyków, Sebastiena Lamberta z Paryża i Gianluci Sottiliego z Rzymu. Naukowcy porównali dane dotyczące obrotu Ziemi z danymi o zachowaniu Etny w przeszłości. Jest to wulkan, którego aktywność jest szczególnie dobrze udokumentowana począwszy od starożytności. Z tego powodu zbadanie ewentualnych korelacji z innymi wydarzeniami było najłatwiejsze.

Ziemia nie zawsze obracają się idealnie wokół jednej osi przechodzącej przez bieguny Północny i Południowy. Oficjalny biegun często krąży wokół wyznaczonego i to czasami nawet do kilkudziesięciu metrów. Zjawisko to, znane jako ruch polarny i występuje głównie ze względu na zmiany tektoniczne wynikające z przesunięcia środka ciężkości naszej planety na skutek przybierania lub utraty lodu w obszarach polarnych. 

Poza tym jak wiadomo, Ziemia nie jest idealnie okrągła, a na dodatek kołysze się delikatnie. Dokładne dane o tym jak przebiega ruch polarny pojawiły się dopiero wraz z początkiem satelitarnych obserwacji rotacji Ziemi. Nie mamy zatem zbyt dużo materiału badawczego, ale jest go wystarczająco, aby analizować już jakieś cykle. I właśnie takich połączeń poszukiwali naukowcy. Według ich szacunków, ruch polarny prowadzi do wzrostu naprężeń w skorupie ziemskiej. Wyliczyli, że w obrębie 45 równoleżnika, zjawisko to prowadzi do odkształcenia skorupy ziemskiej o około 1 centymetr na rok.

Wulkan Etna znajduje się nieco na południe od tego równoleżnika. Lambert i Sottili porównali dane na temat znanych incydentów sejsmicznych w okolicach Etny i późniejszych jego erupcji, a potem porównali je z informacjami o ruchu polarnym. Przedmiotem ich analizy stało się 11263 trzęsienia ziemi, które miały miejsce w odległości 43 kilometrów od szczytu Etny i wystąpiły między 1999 a 2019 rokiem. Zespół wykorzystał również szacunki na temat ilości lawy emitowanej podczas erupcji tego wulkanu w okresie od 1900 roku do czasów dzisiejszych.

Okazało się, że aktywność sejsmiczna Etny byłą znacznie zwiększona w okresie maksimum ruchu polarnego.  Erupcja stawały się wtedy silniejsze, a wstrząsy sejsmiczne występowały częściej. W badanym zakresie czasu było to szczególnie widoczne w 2002 i w 2009 roku. Szczyt aktywności z 2015 roku okazał się być spokojniejszy, ponieważ ruch polarny w tym czasie było mniej znaczący niż zwykle.

Na razie nie da się niestety korzystać z tej wiedzy do celów praktycznych, takich jak prognozowanie erupcji, ale może to być interesujące pole dla przyszłych badań w celu udoskonalenia sposobów oceny prawdopodobieństwa jej wystąpienia w oparciu o dodatkowo pozyskane dane.

Dokładny opis badania znalazł się w artykule opublikowanym w czasopiśmie Geophysical Research Letters.